1.3 Minder inwoners hebben problematische schulden, hen bieden we ondersteuning aan om weer regie te krijgen op hun financiële zelfredzaamheid.

In 2026 is de vroegsignalering zo effectief dat meer dan 95% van de gemelde inwoners minder dan drie keer terugkeert in de meldingen.

Vroegsignalering (het meerdere keren niet kunnen betalen van vaste lasten als energie, huur of hypotheek) is vaak een eerste indicatie dat er grotere problemen zijn of op komst zijn, veelal op meerdere leefgebieden. We gaan met onze partners in de vroegsignalering in gesprek. Met de inwoner (of ondernemer) wordt vaak met lichtere ondersteuning stabiliteit en zelfredzaamheid bereikt. Vroegsignalering is daarmee een van de meest effectieve instrumenten.

Het Jongerenloket richt zich op het begeleiden van jongeren die schulden hebben en daardoor niet optimaal kunnen deelnemen aan de maatschappij. Wij maken samen met de jongere een plan, waarbij het krijgen van een stabiele situatie, studie en een startkwalificatie voorop staan. Ook hier geldt dat vroegsignalering van groot belang is, bijvoorbeeld omdat schooluitval vaak samen gaat met financiële problemen. De stevige verbinding tussen schooluitval en het hebben van financiële problemen wordt in 2023 verder uitgewerkt.

Problematische schulden ontnemen mensen perspectief en daarmee het uitzicht op bestaanszekerheid en volwaardige deelname aan de maatschappij. Om die basis te realiseren staan duurzame oplossingen centraal in het traject. Hierbij kijken we niet alleen naar de schuld, maar ook naar andere problemen waarmee een inwoner te maken kan hebben. Met deze integrale aanpak krijgen inwoners stap voor stap meer grip op hun eigen leven terug. En door inwoners daarin zelf een actieve rol te laten vervullen, wordt de (financiële) zelfredzaamheid vergroot. Ook wordt voorkomen dat er (opnieuw) schulden ontstaan door preventie en nazorg.

Met een sterke samenleving waarin mensen ertoe doen en zich goed, gelukkig en betrokken voelen, zet Apeldoorn zich met het nieuwe coalitieakkoord ‘Handen uit de mouwen en aan de slag’ op de kaart. Bestaanszekerheid als basisprincipe voor iedereen, brede welvaart en een armoedebeleid met ook aandacht voor schuldhulpverlening voor inwoners en ondernemers hangen daarin nauw met elkaar samen. Gezonde Apeldoornse bedrijven en daarmee een gezonde economie en een vitale arbeidsmarkt, vormen een belangrijke onderdeel van de brede welvaart in Apeldoorn. Daar waar bedrijven of zelfstandigen financieel onder druk staan door schulden, wordt door onze gemeente daarom hulp geboden. Om zo een uitzichtloze schuldensituatie met veel stress te voorkomen. Niet alleen voor de ondernemer zelf, maar ook om de gevolgen van deze stressvolle gebeurtenis voor de andere gezinsleden van het huishouden te beperken. Door de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening worden we in het vervullen van deze rol voor onze ondernemers en zelfstandigen gesteund. Met de zorg van de oplopende inflatie, hoge energierekeningen en onzekerheden over de gevolgen van de coronacrisis, blijft het cruciaal om deze hulp ook in de komende jaren te blijven bieden.

Op dit moment wordt die hulp geboden vanuit de pilot ‘Schuldhulpverlening voor ondernemers’ waarvoor incidentele middelen tot en met 2022 beschikbaar zijn. In het najaar 2022 loopt deze pilot ten einde en vindt er een evaluatie plaats. Op basis hiervan kan de besluitvorming en implementatie over onze structurele hulp aan ondernemers en zelfstandigen met schulden in gang worden gezet. Hierin zullen ook de aanbevelingen uit het recent gepubliceerd rapport van de Nationale Ombudsman ‘Zelfstandigen over de drempel’ worden meegenomen. Op basis van de planning van de begrotingscyclus – kan daarom pas in de MPB 2024-2027 de structurele financiering hiervoor worden opgenomen. Om te voorkomen dat ondernemers en zelfstandigen in 2023 geen beroep meer kunnen doen op de gemeente voor hulp bij schulden, is er in deze MPB 2023-2026 structureel € 120.000,- opgenomen. Mocht uit de pilot blijken dat we structureel meer of minder dan dit bedrag nodig hebben dan komen we hier in de MPB 2024-2027 op terug. Zo borgen we dat ook in 2023 deze mensen in een bestaanszekere in plaats van uitzichtloze schuldensituatie terecht komen.

Begin 2021 zijn wij gestart met een basisvariant vroegsignalering en dit proces is in de loop van 2021 verder geoptimaliseerd. Het proces Vroegsignalering kan nu structureel geborgd worden in onze gemeentelijke dienstverlening. Met het beschikbaar stellen van aanvullende middelen voorkomen wij dat we teniet doen wat nu al is bereikt. Wij kunnen verder voortbouwen.

Bij een crisismelding gaat het om een acute situatie waarin een aankondiging tot afsluiting van energie, ontruiming van een woning en/of royement van de zorgverzekering wordt gegeven. In deze situaties moeten gemeenten binnen drie werkdagen contact opnemen met de betreffende inwoner om hulp aan te bieden  Via een landelijk convenant zijn met de koepels van de signaalpartners afspraken gemaakt voor de concrete uitvoering van vroegsignalering en samenwerking.

Het gaat hier om het structureel borgen van de uitvoering van een nieuwe wettelijke taak waarvoor met veel partners samenwerkingsafspraken worden gemaakt. Vroegsignalering draagt bij aan het voorkomen van problematische schuldensituaties die niet eenvoudig zijn op te lossen. Door eerder in contact te komen met de inwoners verwachten we op de lange termijn minder intensieve schuldhulpverleningstrajecten in te zetten.

Het Rijk heeft voor deze nieuwe wettelijke taak van vroegsignalering geen middelen beschikbaar gesteld. Het betrokken ministerie is van mening dat vroegsignalering op lange termijn niet zal zorgen voor extra werkzaamheden, maar voor een verschuiving van werkzaamheden. De VNG heeft bij het ministerie herhaaldelijk onder de aandacht gebracht, dat deze nieuwe taak veel extra werk en kosten met zich meebrengt en dat het niet de verwachting is dat de bedoelde verschuiving van werkzaamheden op korte termijn plaatsvindt. Daar komt nog bij dat we verwachten in de komende jaren de gevolgen van de hoge energieprijzen en van de coronacrisis bij de schuldenaanpak zullen terugzien.