1.2 Meer inwoners komen uit met hun inkomsten

Armoede heeft vele gezichten en kan iedereen overkomen. Daarom is het belangrijk de complexiteit van armoede in Apeldoorn in beeld te hebben. Wat gebeurt er nu precies? Wie heeft antwoorden en ideeën? In Apeldoorn willen we een integrale, brede en generatie-doorbrekende aanpak van armoede. We zijn in 2022 begonnen en willen zo snel mogelijk in 2023 een armoede-aanvalsplan hebben, zo breed en samenhangend mogelijk. Armoede is vaak niet alleen een kwestie van te weinig geld hebben. Bij de aanpak houden we rekening met andere levensdomeinen zoals huisvesting, de arbeidsmarkt, preventie en gezondheid. We leggen onze focus volgend jaar op kinderen in armoede en (het helpen voorkomen van) problematische schulden omdat deze twee vormen van armoede het meest ingrijpend zijn.

In onze dienstverlening gaan wij in de gesprekken die wij met onze inwoners voeren over het recht op een uitkering uit van vertrouwen en een minimale uitvraag aan bewijsstukken. Dat blijven we doen, waardoor minimaal 60% van de inwoners na dat gesprek binnen twee werkdagen de schriftelijke bevestiging heeft over het recht op de uitkering. In veel gevallen krijgen mensen tijdens het gesprek al een mondelinge toelichting op het recht. Niet iedere aanvraag kunnen we op deze manier behandelen, omdat soms aanvullende informatie nodig is en het langer duurt om een besluit te nemen over de uitkeringsaanvraag.   

Hulp is gericht op de vraag van de inwoners opdat inwoners met een laag inkomen mogelijkheden hebben om maatschappelijk te participeren als zij daartoe zelf financieel (nog) niet in staat zijn. Wij bieden regelingen aan waarbij de ondersteuning inwoners niet weerhoudt om aan het werk te gaan.

Inwoners met hoge zorgkosten ondersteunen we. Wij hebben in het bijzonder aandacht voor kinderen. We willen voorkomen dat kinderen minder kansen krijgen doordat zij opgroeien in armoede en dat deze kinderen uitsluiting ervaren. Wij bevorderen een betaalbare energierekening en een duurzame woning voor inwoners met een laag inkomen, waardoor zij bijdragen aan en profiteren van de energietransitie.

Zoals in het coalitieakkoord opgenomen geven we de komende jaren speciale aandacht aan het armoedebeleid. Het leven wordt duurder door oplopende inflatie, steeds meer mensen kampen met een te hoge energierekening en schulden lopen op. Ook zijn er nog veel onzekerheden over de gevolgen van de coronacrisis. We zien dat het niet voor iedereen die werkt mogelijk is om mee te doen. Werken moet lonen. Bestaanszekerheid voor iedereen is een basisprincipe. De opeenstapeling van financiële problemen beperkt zich niet alleen tot inwoners met een laag inkomen, een steeds bredere groep dreigt in armoede terecht te komen.. De snelle en onvoorspelbare ontwikkelingen vragen op korte en (middel)lange termijn de nodige acties. Om de zwaarste klappen te dempen op de korte termijn en mensen te ondersteunen nu en in de toekomst.

De compensatie van het Rijk voor 2023 bestaat o.a. uit de energietoeslag van € 1.300,-- en het verhogen van het minimumloon (en daaraan gekoppelde uitkeringen) van 10%. Voor de energietoeslag in 2022, eveneens € 1.300,-- (€ 800+€ 500), ontvingen we van het Rijk € 14 miljoen. Maar dit is niet voldoende om volledige compensatie te bieden. Ook valt een stevige doelgroep buiten deze maatregelen. Zonder aanvullende acties gaan (groepen van) inwoners van Apeldoorn in de financiële problematiek komen. Voor de onderbouwing van het minimaal extra benodigde bedrag bouwen we voort op de inzichten die we in 2022 hebben opgedaan met het beschikbaar stellen van de energietoeslag aan een bredere doelgroep. De Rijksmiddelen zijn namelijk alleen bestemd voor de  doelgroep van inwoners met een inkomen tot 120% van het minimuminkomen én in relatie tot het specifieke onderwerp energiearmoede. In de praktijk is de armoedeproblematiek complexer en breder verspreid. Zo komen ook steeds meer inwoners en ondernemers met een inkomen boven 120% van het minimuminkomen in de knel als gevolg van de opeenstapeling van economische en maatschappelijke crises. Dit betekent dat we aanvullende maatregelen moeten nemen, omdat het  bestaande beleid, dat is gericht op armoedebestrijding voor de doelgroep tot 120% van het minimuminkomen, ontoereikend is.  

We willen concrete ondersteuning bieden aan een grotere groep en baseren de bedragen hierbij op de ervaringen die we recent hebben opgedaan. Dit  betekent € 400,-- per inwoner/gezin in een verbrede doelgroep, wat optelt tot minimaal een bedrag van € 3 tot € 4 miljoen, naast het zo effectief mogelijk inzetten van de bestaande budgetten Sociaal Vangnet. We ramen de extra bedragen voor 2023 en 2024, de jaren daarna nemen we PM op in afwachting van meer inzicht in het structureel extra benodigde budget.

Om het bereik van bestaande regelingen te vergroten én de effectiviteit daarvan binnen de huidige omstandigheden tegen het licht te houden, gaan we in 2023 extra inspanningen verrichten. Op basis van de ervaringen in 2023 kijken we of daarna verlenging gewenst is. Hiervoor ramen we € 350.000,-- incidenteel.

In 2022 zijn we gestart met het experimenten met de Doorbraakmethode met als doel om:

·Inwoners ondersteuning te geven die nodig is en die passend is bij wat zij zelf als oplossing zien. Hierbij gaat het gaat om situaties die vaak net niet binnen de reguliere regels en financiën passen, maar waar een afwijking op de standaard nodig, een doorbraak. Met de doorbraakmethode kijken we wat echt nodig is voor mensen en kunnen we afwijken van de regels door maatwerk toe te passen.

·Het doel is om dit beredeneerd te doen met een doordachte afweging zodat de uitzonderingen die we maken niet leidt tot willekeur. We gebruiken hiervoor een methode namelijk de waardendriehoek (Legitimiteit, Rendement en Betrokkenheid).

Het opstartjaar van de Doorbraakmethode voor de gemeente Apeldoorn, tot het tweede kwartaal van 2022, wordt gefinancierd vanuit de Rijksoverheid. Daarnaast zijn voor 2022 incidentele middelen beschikbaar gesteld. We zetten deze aanpak graag structureel voort. Met het implementeren van de Doorbraakmethode is een doorlopend (bij)scholingsprogramma gemoeid en maken we structureel gebruik van kwalitatieve verbeteringen en toevoegingen. Tevens betreft dit een structurele aansluiting op het Doorbraakprogramma, begeleiding van het Instituut Publieke Waarden, gebruik van de Helpdesk-functie en dataverzameling en analyse door IPW. De kosten daarvan bedragen € 50.000 tot € 100.000,--.