In het voorjaar van 2022 presenteerden de VVD, Lokaal Apeldoorn, GroenLinks, SGP en SP het coalitieakkoord “Handen uit de mouwen en aan de slag!”. In dat coalitieakkoord is, zoals eerder ook al gemeld, de keuze gemaakt om te gaan sturen op Brede Welvaart. Dat betekent dat we zoeken naar manieren om, naast economische groei ook te sturen op sociale en ecologische vooruitgang. Een belangrijk uitgangspunt in deze tijd van grote maatschappelijke uitdagingen, zoals de woningnood, de groeiende tweedeling in de samenleving en de energie- en klimaatcrisis.
Werken aan Brede Welvaart kan simpelweg vertaald worden als werken aan het versterken van de kwaliteit van Apeldoorn. Kwaliteit van leven, werken, verblijven, recreëren, natuur, klimaat. Onze welvaart én ons welzijn dus. We wonen en werken met elkaar op een unieke plek in Nederland. Centraal gelegen, groen, royaal en duurzaam. Een plek waar mensen naar elkaar omkijken, waar sociale betrokkenheid hoog is en waar, of je nu in de stad woont of in één van de veertien prachtige dorpen en buurtschappen, een uitnodigende buitenruimte altijd dichtbij is.
Brede Welvaart biedt ook een vertrekpunt om te kunnen meten of onze inzet de doelgroep wel bereikt. In hoeverre draagt de samenhang van wat we doen daadwerkelijk bij aan de welvaart en het welzijn in Apeldoorn? De komende tijd werken we aan het integreren van Brede Welvaart in onze begrotingscyclus. Dit betekent dat we de programmastructuur van de MPB, in nauw overleg met de raad, lijn met de indeling van Brede Welvaart en onze monitoring aanscherpen. Vooruitlopend op deze omslag willen we in dit hoofdstuk aan de raad laten zien hoe Brede Welvaart op dit moment al wel verweven is in ons handelen en beleid. En hoe dit in de huidige MPB is terug te vinden.
Brede Welvaart kent drie hoofdcategorieën, die wij ook in het coalitieakkoord gebruiken om te sturen op Brede Welvaart. In dit hoofdstuk nemen we u aan de hand van deze indeling mee in de huidige MPB en laten we u zien hoe we op dit moment al sturen en handelen naar Brede Welvaart. We werken daarbij over de “traditionele” domeinen heen. Zo zult u bijvoorbeeld zien dat Maatschappelijke Ontwikkeling binnen alle drie de categorieën terugkomt. En dat u financiën en het beleidseffect soms op verschillende plekken in de MPB terugziet. Zo vindt de fysieke realisatie van voldoende zorg- en doelgroep woningen in het ruimtelijk domein plaats, terwijl het effect bij Maatschappelijke Ontwikkeling zichtbaar wordt. Deze samenhang, dat is precies waar het ons om gaat.
Samenleving en Welzijn
In het coalitieakkoord hebben we de ambitie om te komen tot een sterke samenleving waarin mensen zich goed en gelukkig voelen. Dit bereiken we onder andere door te investeren in sociale voorzieningen maar ook door te werken aan een aantrekkelijke buitenruimte.
Onze gemeentelijke inspanningen onder deze categorie kunt u vooral terugvinden in de programma’s 5, 6 en 7. Zo gaan we de wijk in, bijvoorbeeld door de inzet van het aantal jongerenwerkers uit te breiden. We gaan in gesprek met jongeren, hun ouders en omgeving, om te horen waar hun behoefte ligt. Op deze manier werken we aan het vergroten van vertrouwen en bieden we laagdrempelige ondersteuning. Hiermee verwachten we een deel van de instroom richting individuele jeugdzorg terug te voorkomen, de bredere sociale basis in de wijk te verstevigen en het gevoel van veiligheid te versterken. De financiële investering vindt u terug in programma 5. Maar de effecten verwachten wij op de langere termijn ook te zien op andere terreinen zoals in de programma’s 2, 3 en 6.
Een ander voorbeeld zijn de vitaliteitsagenda’s. Een instrument uit programma 1 maar met sterke raakvlakken met de categorie samenleving en welzijn. Door de vitaliteitsagenda’s te combineren met gebiedsvisies, versterken we onze gebiedsgerichte aanpak.
Inkomen en Arbeid
Samen zorgen voor een goede en sterke economie. Een economie waarbij een baan of inkomen, bestaanszekerheid, voor iedereen bereikbaar is en waar samenwerking tussen overheid, onderwijs en ondernemers essentieel is.
In onze huidige programma indeling is deze categorie voornamelijk terug te vinden in de programma’s 5, 6 en 9. In die programma’s vindt u bijvoorbeeld zaken terug als investeringen in NewTechPark of in de campusontwikkeling in de spoorzone. Ook de ontwikkeling van Ecofactorij 2 past binnen deze categorie omdat dit tot meer ruimte voor bedrijven leidt.
Maar ook ontwikkelingen als een actieplan armoedebestrijding of een pilot schuldhulpverlening voor ondernemers zien we hier terug. Een breed actieplan armoedebestrijding beperkt zich overigens niet tot de programma’s die we hierboven hebben genoemd. Het gaat ook over zaken als huisvesting, energie(armoede), preventie en gezondheid. Bijvoorbeeld door woningen te isoleren en het energieverbruik terug te dringen, helpen we ook huishoudens die in de problemen komen door de hoge energieprijzen en zo in de armoede geraken. Met deze investeringen dragen we bovendien tegelijkertijd bij aan onze ambities op de energietransitie. We werken vanuit programma 6 aan het armoedebestrijdingsplan maar er zijn duidelijke raakvlakken met de programma’s 3 en 4.
Een laatste voorbeeld dat we hier willen noemen is de investering in onze relatie met de agrarische sector middels een relatiemanager maar ook met pilots rond het vernieuwen van het verdienmodel van boeren. Ook die investeringen kennen meervoudige doelstellingen, werkgelegenheid maar zeker ook het werken aan onze leefomgeving (programma 3 en 9).
Gezondheid en Leefomgeving
Een gezonde en veilige leefomgeving kent vele aspecten. Van energieopwekking tot klimaatadaptatie en van woningbouw tot bereikbaarheid.
Deze categorie laat zich moeilijker vangen in de huidige programma’s van de MPB. Onderdelen zijn te vinden in 2, 3, 4, 8 en 9. Daarbij valt natuurlijk te denken aan onze investeringen in het BSK-gebied of de toekomstige ontwikkelingen aan de Zuidrand. Dat betreft nadrukkelijk niet alleen het toevoegen van woningen, maar ook stevige investeringen in mobiliteit én in de groene mal die stad en buitengebied verbindt en de kwaliteit van onze omgeving verhoogd. Die vergroening zien we ook terug op schoolpleinen, of in ons vitaal landelijk gebied zoals in Uddel. Investeringen in onze leefomgeving kunnen daarbij ook weer maatschappelijke doeleinden dienen; een uitnodigende buitenruimte lokt beweging en contact uit. Beide kennen een preventieve werking die weer leidt tot potentiële baten in de programma’s 5, 6 of 8.
Bestuur, financiën en bedrijfsvoering
Werken aan Brede Welvaart vraagt om een goed functionerend gemeentelijk apparaat en om gezonde gemeentefinanciën.
In deze begroting doen we dat onder meer door stevig te investeren in onze ambtelijke capaciteit. Een gemeente in ontwikkeling vraagt om goede medewerkers. Daarom zetten we in deze MPB stevig in op een robuuste en wendbare organisatie. Dat is in deze tijd geen gemakkelijke opgave. Een gemeente in ontwikkeling vraagt ook om ruimte om te investeren, met het versterken van de BROA / investeringsfonds creëren we die ruimte voor nu en voor in de toekomst.
De ontwikkelingen rond bestuur, financiën en bedrijfsvoering vindt u vooral terug in programma 1 en de paragraaf bedrijfsvoering maar raakt in feite alles wat we doen als gemeentelijke organisatie.
Tot slot
Brede Welvaart gaat over het verbinden van verschillende opgaven. Onze dagelijkse praktijk laat zich niet inkaderen in categorieën en dit zien we ook terug in onze begroting. Inzetten op de energietransitie in de wijk raakt ook het bestrijden van (energie)armoede. Het creëren van nieuwe werklocaties (bedrijventerreinen) is niet alleen een antwoord op bedrijven die een plek zoeken maar helpt ook om meer mensen aan het werk te helpen en daarmee de participatie in de samenleving te verhogen. Als die bedrijventerreinen dan ook nog eens energieneutraal en klimaat adaptief zijn, snijdt het mes aan meerdere kanten. Dat is voor ons Brede Welvaart, niet ééndimensionaal maar multidimensionaal kijken naar onze opgaven en daar de beste oplossingen voor vinden.
De komende tijd gaan we aan de slag om te komen tot een hernieuwde indeling van de MPB-programmastructuur, om deze multidimensionale blik ook in onze begrotingscyclus terug te laten komen.