1.1 Mensen kijken naar elkaar om en voelen zich thuis in de wijk (Preventie)

Ook in 2023 zorgen wij ervoor dat er in alle stadsdelen ontmoetingsplekken zijn, met een levendig en gevarieerd aanbod van activiteiten. Samen met onze welzijnspartners zorgen we ervoor dat het aanbod actueel blijft en aansluit bij de behoeften van inwoners. Ook kunnen deze ontmoetingsplekken gebruikt worden door inwonerinitiatieven.

Wij organiseren inloop- en ontmoetingsplekken waar inwoners op een laagdrempelige wijze informatie en advies, ondersteuning/training en dagbesteding kunnen ontvangen.

Wij ontsluiten via www.ontmoetelkaarinapeldoorn.nl het aanbod zodat inwoners dit zelf of met hulp van het sociale netwerk kunnen vinden.

Normaliseren

Wij zetten ons er voor in dat de meeste mensen in staat zijn om hun eigen leven vorm te geven. Zij doen mee in de samenleving, zijn economisch zelfstandig en hebben een goede lichamelijke- en geestelijke gezondheid. Ook zij zullen in hun leven mogelijk te maken hebben met tegenslag. Tegenslag hoort, hoe schrijnend ook, bij het leven en is niet per definitie een zaak van overheidsbemoeienis. Als het niet lukt om de problemen het hoofd te bieden én er sprake is van een gebrek aan eigen regie, doen-vermogen en/of hulpbronnen, dan biedt de gemeente ondersteuning. Onze voorzieningen zijn laagdrempelig en zoveel mogelijk zonder indicatie toegankelijk. Samen055 vervult daarbij een belangrijke scharnierfunctie. Samen055 zet vanuit gebiedsgericht werken in op het hulp bieden aan inwoners om een passende algemene voorziening te vinden en het eigen sociaal netwerk aan te spreken, waarvoor geen indicatie nodig is. Hiermee verminderen we de regeldruk voor onze inwoners en zorgen we ervoor dat het elkaar ontmoeten en gebruiken van algemene voorzieningen gewoon wordt. We helpen in de eerste plaats met het versterken van de eigen ‘hulpbronnen’ van onze inwoners. De inwoner heeft zelf zoveel mogelijk de regie en we sluiten aan zijn/haar behoefte. Het gaat dan bijvoorbeeld over de beheersing van de Nederlandse taal, voldoende opleiding, het hebben van een eigen sociaal netwerk en regie in het huishouden. Dit betekent soms ook het daadkrachtig oplossen van schulden- en woonproblematiek in plaats van het leveren van zorg- en ondersteuning in de vorm van voorzieningen.

Onafhankelijke cliëntondersteuner

Wij bieden inwoners de mogelijkheid om zich tijdens het indicatieproces te laten ondersteunen door een onafhankelijke cliëntondersteuner.

Eén regisserende professional per gezin/huishouden

De inwoners van gemeente Apeldoorn kunnen nu via verschillende loketten ondersteuning ontvangen. Als meerdere hulpverleners vanuit verschillende invalshoeken en los van elkaar betrokken zijn bij verschillende gezinsleden, is de kans groot dat de hulp niet effectief is. Ook is de kans op tegengestelde adviezen of overlap groot. Binnen het sociaal domein ontwikkelen we daarom één integrale toegang voor gezinnen/ huishoudens die problemen ervaren op meerdere levensdomeinen; werk, zorg, inkomen, schulden, huishouding voeren, sociale contacten, daginvulling, wonen, veiligheid, verslaving, geestelijke gezondheid, lichamelijke gezondheid, opvoeding etc.

Inwonersondersteuners zijn onderdeel van de integrale wijkteams (Samen055). Ook dragen de inwonersondersteuners bij aan het verbeteren van de leefbaarheid in wijken en buurten. De huidige subsidieverleningen lopen tot en met 2023. Voor 2024 maken we in 2023 subsidieafspraken.

Hiervoor zetten we onder andere in inwonersinitiatieven, die kunnen worden bekostigd vanuit de initiatievenregeling.

Des te meer mensen wonen in een passende woning of woonvorm des te minder woningaanpassingen en woonvoorzieningen vanuit de Wmo ingezet hoeven te worden. Ook kan met een passende woning zorg en ondersteuning worden beperkt of vertraagd. Of kan hulp, wanneer inwoners met een ondersteuningsbehoefte geclusterd wonen, soms efficiënter ingezet worden.

In 2023 werken we aan deze opgave.

Iedereen doet mee en iedereen doet ertoe. Om polarisatie en escalatie te voorkomen zijn we proactief en preventief in gesprek met onze inwoners. We hebben frequent contact met de vier moskeeën en diverse migrantengroepen in Apeldoorn over hun veiligheidsbeleving. Ook zijn we actief met scholen aan de slag om docenten en schoolmaatschappelijk werkers handelingsperspectief te bieden bij mogelijke signalen van polarisatie of radicalisering. Sleutelpersonen en ambtenaren helpen de scholen om op een goede en tijdige manier met ouders en leerlingen over deze signalen in gesprek te gaan. Onze “Transformatoren voor begrip”, een groep van 33 inwoners met een niet westerse migratieachtergrond, ondersteunen bij effectieve communicatie met inwoners met een migratieachtergrond. Daarnaast hebben we 27 intermediairs die op basis van een vrijwilligersvergoeding professionals en burgers met een migratieachtergrond helpen om culture verschillen te overbruggen bij een zorg-/hulpvraag.

Vanuit veiligheid is de gemeente verantwoordelijk voor de volgende zaken:

• De beleidsmatige basis om mensenhandel te voorkomen, aan te pakken en om adequate hulp aan slachtoffers te kunnen bieden;
• Het verbeteren van het signalerend vermogen van de gemeente;
• Bevorderen van aandacht voor en bewustwording van het fenomeen mensenhandel;
• De samenwerking van de gemeente met ketenpartners (in de regio);
• De opvang van en hulpverlening aan slachtoffers en daders.  

Binnen programma maatschappelijke ontwikkeling organiseren we opvang en ondersteuning voor slachtoffers jeugdprostitutie, seksuele uitbuiting en ander vormen van mensenhandel.

Voor aanvullende activiteiten op het gebied van inclusie en cultuursensitief werken ramen we een bedrag van 127.000. Onder andere voor het inzetten van meer intermediairs, Apeldoorn als regenbooggemeente en gerichte acties om polarisatie te voorkomen.

Voorkomen is beter dan genezen, daarom zetten we in op effectieve preventie. Om de gezondheid van onze inwoners te verbeteren en zodat de zorg toegankelijk blijft voor mensen die het nodig hebben.

• Het voorkomen van gezondheidsproblemen kan een medische vraag zijn maar dan hoeft niet. Factoren zoals stress, bijvoorbeeld als gevolg van armoede, eenzaamheid of gebrek aan een zinvolle daginvulling kunnen leiden tot gezondheidsproblemen. We hebben daarom aandacht voor preventie in de breedste zin van het woord. Van leefstijl en individuele hulp tot het versterken van de sociale basis en het vergroten van betrokkenheid bij elkaar.  
• Voor preventie moet je samenwerken. Binnen de organisatie betekent dit samenwerking tussen de verschillende domeinen en extern werken we samen met zorg-, welzijns- en maatschappelijke partners;
• Er komen onafhankelijke cliëntondersteuners en één professional per huishouden, we zetten in op de uitbreiding van het aantal plekken voor respijt logeeropvang en ondersteuning van de mantelzorger, implementeren het ontwerp beschermd thuis en zetten in op passende woningen;

We ramen voor extra preventieve activiteiten € 500.000,-- per jaar voor een periode van 4 jaar. Onderdelen die we binnen deze aanpak uitvoeren zijn het voortzetten van de activiteiten van JOGG ((Jongeren op Gezond Gewicht) zodat er ook na 2022 inzet blijft op het ondersteunen van zowel ouders/verzorgers als professionals in de omgeving van jongeren (school, sportclub, gezin) in het bevorderen van een gezonde leefstijl (bewegen, gezond eten, water drinken en slapen). JOGG werkt samen met verschillende lokale partners waaronder het CJG en de Gezonde School. De inzet op een gezonde leefstijl van jeugd en jongeren is essentieel in preventie, zowel nu als ook later als volwassene. In de preventieaanpak nemen we verder de uitvoeringsagenda preventie met het Zilveren Kruis op waarbij in de eerste instantie de focus ligt op samenwerking in relatie tot de GLI (Gecombineerde Leefstijl Interventie) en de SMR (Stoppen met Roken) op regio-niveau.

Met deze preventieaanpak sluiten we aan op landelijke akkoorden die in voorbereiding of al afgesloten zijn:

• IZA: Integraal zorgakkoord met vooral strengere eisen voor de ggz-sector;
• Gezond en actief leven akkoord (Gala) / Nationaal Preventieakkoord: afspraken over een rookvrije generatie, terugdringen van overgewicht en minder overmatig drankgebruik.
• WOZO: landelijk programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen. Het programma bestaat uit verschillende maatregelen, initiatieven en projecten om ervoor te zorgen dat ouderenzorg ook in de toekomst blijft passen bij wat ouderen willen. Uitgangspunt binnen het programma is: zelf als het kan, thuis als het kan en digitaal als het kan. Ingezet wordt op zelfredzaamheid door het zo nodig (opnieuw) aanleveren van vaardigheden, fit blijven, hulpmiddelen gebruiken en hulp uit de omgeving;

De middelen die aangevraagd worden zijn mede bestemd voor de vertaling van deze landelijke akkoorden naar de Apeldoornse situatie.

We willen werken aan een sterk en betrokken Apeldoorn waar iedereen mee doet en iedereen ertoe doet. Dat vraagt om een sterke sociale basis, waardoor Apeldoorners mee kunnen doen aan de maatschappij op een manier die bij hen past. Door een beperking is het voor sommige inwoners echter lastig om volwaardig te kunnen deelnemen aan de samenleving. Lang niet alle openbare gebouwen, bedrijven en horeca zijn fysiek goed toegankelijk. Maar ook immateriële toegankelijkheid is belangrijk, zo willen we ervoor zorgen dat informatie over wat er in eigen buurt en wijk gebeurt toegankelijk (zichtbaar, hoorbaar en begrijpelijk) is voor iedereen. Toegankelijkheid biedt ons zo concrete handvatten om de sociale basis te versterken.

We geven met dit voorstel invulling aan de wettelijke verplichting aangaande toegankelijkheid en inclusie voor mensen met een beperking als ook aan hetgeen hierover gesteld is in de in 2021 vastgestelde Kadernota Maatschappelijke Ontwikkeling “Een veerkrachtig Apeldoorn”. Een gecoördineerde, integrale en beleidsmatige aanpak van materiële en immateriële toegankelijkheid ontbreekt nu nagenoeg volledig. Daaruit vloeit de vraag voort om extra formatie als ook financiële middelen om toegankelijkheid in de brede zin voldoende aandacht te kunnen bieden. We ramen vooralsnog € 225.000 in de jaren 2023 en 2024, daarna PM. Het structureel benodigde bedrag kunnen we bepalen op basis van de ervaringen die we in 2023 en 2024 opdoen.

Je als individu verbonden voelen met je omgeving, naar elkaar omkijken en voelen dat je er mag zijn en meedoen op een manier die bij je past, daar gaat het om. Welzijnswerk in de vorm van jongerenwerk, ouderenwerk, basisontmoetingsplekken, buurtwerk, opbouwwerk en vrijwilligerswerk  zijn  belangrijke bouwstenen van onze sociale basis. De afgelopen jaren zijn deze voorzieningen te zeer verschraald.

• We kijken daarom opnieuw naar de organisatie en opdracht van het welzijnswerk;
• We gaan de buurt in, zodat we met onze inwoners in gesprek gaan. Om te horen wat wij voor hen kunnen betekenen en om vertrouwen op te bouwen door samen met onze inwoners oplossingen te bedenken en uit te voeren. We zijn zichtbaar en aanspreekbaar. Dit doen we zelf maar ook door gebruik te maken van welzijnswerk, bijvoorbeeld door inzet van jongerenwerkers. We breiden zowel het welzijnswerk als de formatie van het jongerenwerk stevig uit;
• Iedereen doet er toe en heeft gelijke rechten, ongeacht afkomst, geaardheid of geloof. We stimuleren het respect in de samenleving waarbij begrip voor en vertrouwen in elkaar het uitgangspunt is. We zetten in op het verkleinen van onderlinge tegenstellingen. Dit doen we bijvoorbeeld door als regenbooggemeente vol in te zetten op het tegengaan van discriminatie, racisme en polarisatie.

Door meer in te zetten op welzijn krijgen we problematiek eerder in beeld en kunnen daarop vroegtijdig anticiperen. We gaan ervan uit dat deze aanpak een positieve invloed heeft op het beroep op maatwerk / het sociale vangnet waarmee we de trend van oplopend gebruik en bijbehorende kosten (met name in de jeugdzorg) in positieve zin beïnvloeden en zorgen dat zorg toegankelijk blijft voor degenen die het echt nodig hebben. We kijken welke rol onze partners daarbij hebben en hoe we de rolverdeling ook zo optimaal mogelijk vorm kunnen geven.

De onderbouwing van het bedrag is als volgt:

• In 2022 hebben we, ten laste van het Coronabudget, het aantal jongerenwerkers met 2 fte uitgebreid. Deze inzet is vooral gericht op de wijken De Maten, Noord-Oost, Orden en een aantal VO-scholen.
• Gelet op de positieve ervaringen stellen we voor om deze uitbreiding structureel te maken en aan te vullen met een extra 4 fte jongerenwerk. De kosten daarvan zijn in totaal € 600.000,--.
• We gaan extra investeren in het welzijn in de buurten (gebiedsgerichte aanpak). Door aan te sluiten op specifieke behoeften en maatwerk te leveren, maken we de inzet zo effectief mogelijk. Met als doel om problematiek tijdig te herkennen, te werken aan een sociale buurt en de sociale basis te versterken. We sluiten aan op bestaande werkwijzen maar investeren ook in nieuwe werkwijzen en herbezinning op bestaande samenwerkingsstructuren zoals ook opgenomen in de door de raad vastgestelde Kadernota “Een veerkrachtig Apeldoorn”. We ramen een extra inzet van 0,5 fte per wijk om inwoners in de eigen buurt te helpen en houden daarbij rekening met extra uitvoeringsbudget (werkbudget). In totaal ramen we een extra bedrag van € 400.000,--
• Deze extra inzet geeft uitvoering aan de Kadernota maatschappelijke ontwikkeling. We kunnen met deze uitvoering snel van start doordat we grotendeels gebruik kunnen maken van reeds beschikbaar instrumentarium (subsidieregeling en systeem van subsidiebeschikkingen).