Weerstandsvermogen en risicobeheersing

In de afgelopen jaren was financieel herstel een belangrijk speerpunt in de begrotingen. Dat heeft ertoe geleid dat de gemeente er inmiddels financieel weer goed voor staat, zoals blijkt uit de financiële kengetallen bij de jaarrekening over 2021. Mede hierdoor is er nu ruimte voor een breder perspectief. In het coalitieakkoord 2022-2026 "Handen uit de mouwen en aan de slag" is dan ook de keuze gemaakt om te sturen op Brede Welvaart. Met Brede Welvaart benadrukken we dat financieel/economische doelen in samenhang moeten worden bekeken met de gevolgen voor samenleving en maatschappij. De financiële positie en bijbehorende kengetallen zijn daarmee niet minder belangrijk geworden. De onzekerheden in de samenleving en de economie zijn groot. Hierdoor is het belangrijk aandacht te hebben voor het behoud van ons weerstandsvermogen. Dat is dan ook één van de uitgangspunten uit het coalitieakkoord.

De onderstaande figuur geeft uitleg over de financiële kengetallen die we als gemeente gebruiken om inzichtelijk te maken hoe we er financieel voor staan. De tabel daaronder geeft de waarden van de betreffende kengetallen. We hanteren voor de solvabiliteit, het weerstandsvermogen en de netto gecorrigeerde schuldquote de ijkpunten zoals we die met uw raad hebben afgesproken. Voor de andere kengetallen gebruiken we de normen van de provincie Gelderland.

De financiële buffer die we sinds 2012 opgebouwd hebben en de lage schuldquote geven een solide financiële basis voor de toekomst. Toch blijft het van belang om structureel aandacht te blijven geven aan onze financiële positie. Daarnaast is de zorg met betrekking tot inflatie fors toegenomen.

Onze structurele exploitatieruimte, die bepaald wordt door de omvang van onze incidentele baten en lasten, is positief in de jaren 2023 tot en met 2025. In 2026 is deze negatief omdat we de stelpost hogere rijksvergoeding in 2026 voorzichtigheidshalve als incidenteel in de berekening hebben meegenomen.  Onze grondexploitaties en de daaraan verbonden risico's zijn beperkt.    
Onze belastingcapaciteit is de verhouding tussen lokale woonlasten meerpersoonshuishoudens (peiljaar 2022) ten opzichte van de landelijk gemiddelde woonlasten (peiljaar 2022). Deze zijn gebaseerd op berekeningen van Coelo. In 2022 waren de gemiddelde woonlasten iets hoger dan het landelijk gemiddelde, wat resulteert in een belastingcapaciteit van 101,66%.

IJkpunten

Netto schuldquote gecorrigeerd (verplicht)
Voor een financieel gezonde situatie moet deze netto schuldquote lager zijn dan 90%. Voor de schuldquote gecorrigeerd houden we de volgende normen aan:

De gecorrigeerde schuldquote blijft met 67% ruim beneden de 90% in 2023. Met de voorgestelde begroting 2023-2026 en de investeringen die voor ons liggen verwachten wij een oplopende Schuldquote. Daarbij houden we rekening met een behoorlijke netto toename van ons bezit (vaste activa) in de komende begrotingsjaren en een besteding van onze reserves. Daarnaast kunnen lagere baten dit kengetal negatief beïnvloeden. Wij voorzien voor nu met een doorkijk naar de nabije jaren dat de gecorrigeerde netto schuldquote beneden de 90% blijft. Wij blijven de ontwikkeling van dit kengetal nauwgezet volgen. In de paragraaf Financiering gaan we hier uitvoeriger op in.

Solvabiliteitsratio
We hanteren de volgende normen voor onze solvabiliteit (eigen vermogen/ totaal passiva):

Onze solvabiliteit is met de jaarrekening 2021 op een prima niveau van ruim 28% uitgekomen. Met de bestedingen van reserves en nieuwe investeringen in de komende jaren zal de verhouding tussen dat deel wat met eigen geld is betaald en het totale bezit iets lager worden. Wij verwachten met een doorkijk naar 2026 op circa 24% uit te komen.

Weerstandsvermogen
Het risicoprofiel van de gemeente Apeldoorn is ongeveer gelijk gebleven. Er zijn wel verschuivingen geweest tussen risico's. Ook de niet financiële risico’s krijgen binnen ons systeem van risicomanagement in toenemende mate aandacht.
Het weerstandsvermogen is prima in orde. In de komende jaren verwachten we dat het weerstandsvermogen wel zal dalen maar nog altijd op een kwalificatie goed uitkomt. In het begrotingsjaar 2023 bedraagt de ratio 4,18 en is daarmee goed.

NIEUW
Met uw raad hebben wij afgesproken om een nieuw (eigen) kengetal op te nemen ten aanzien van de kapitaallastenontwikkeling. Dit kengetal noemen wij Kapitaallastenratio.   

Kapitaallastenratio
De kapitaallastenratio wordt berekend door het totaal van rente- en afschrijvingslasten met betrekking tot investeringen af te zetten tegen de totale lasten (excl. onttrekkingen aan reserves). De kapitaallastenratio zegt iets over de mate van flexibiliteit van de begroting. Investeringen drukken door de kapitaallasten als last op de begroting, waardoor de flexibiliteit van de begroting afneemt. Er geldt geen wettelijke of andere norm voor deze ratio. Er is op dit moment geen zinvolle signaleringswaarde voor dit kengetal te bepalen op basis van literatuur of de praktijk van andere gemeenten. De informatiewaarde zit vooral in de ontwikkeling van de kapitaallastenratio over de tijd.